مثنوی معنوی یکی از با ارزش ترین کتاب هایی هست که نوشته شده. یک نمونه کتاب مثنوی معنوی توسط انتشارات کلهر به چاپ رسیده است.
جلال الدین مولوی دارای دو مجموعه شعر است، یکی مثنوی و دیگری دیوان غزلیات. غزل سرایی را در سی و هشت سالگی آغاز کرد، در زمانی که شمس ناپدید شد و خبری از او باز نیامد. اما مثنوی مربوط به دوران آخر عمر اوست که از 668 آغاز می شود و تا پایان زندگی وی ادامه می یابد. این کتاب دارای شش دفتر است که گویا می بایست هفت باشد، ولی عمر مولانا به آن وفا نکرد.
- دفتر اول: عشق
- دفتر دوم: یگانگی انسان ها
- دفتر سوم: تفاهم و گذشت
- دفتر چهارم: عقل و اشراق
- دفتر پنجم: غم و شادی
- دفتر هفتم: زهد و عرفان
بیشتر آثار مولوی به زبان فارسی سروده شده‌است، اما در اشعارش به ندرت از ترکی، عربی و کاپادوسیه‌ای یونانی نیز استفاده کرده است. مثنوی معنوی او که در قونیه تصنیف شده است یکی از عالی‌ترین اشعار زبان فارسی به‌شمار می رود. آثار او به طور گسترده در سراسر ایرانِ بزرگ خوانده می شود و ترجمهٔ آثار او در ترکیه، آذربایجان، ایالات متحده، و جنوب آسیا بسیار پر طرفدار و محبوب هستند.
چند نمونه از اشعار مولانا در کتاب مثنوی معنوی:
بشنو از نی چون حکایت میکند از جدائیها شکایت میکند
کز نیستان تا مرا ببریده اند از نفیرم مرد و زن نالیده اند
آن یکی نحوی به کشتی در نشست رو به کشتیبان نهاد آن خودپرست
گفت هیچ از نحو خواندی گفت لا گفت نیم عمر تو شد در فنا
یـار مـرا , غار مـرا , عشق جگر خـوار مـرا یـار تـوئی , غار تـوئی , خواجه نگهدار مـرا
نوح تـوئی , روح تـوئی , فاتح و مفتوح تـوئی سینه مشروح تـوی , بر در اسرار مـرا
من عاشقی از کمال تو آموزم بیت و غزل از جمال تو آموزم
در پرده دل خیال تو رقص کند من رقص خوش از خیال تو آموزم